CHĂM SÓC MẮT TRẺ EM CƠ BẢN

I/ CHĂM SÓC MẮT SƠ SINH:

1/ BỆNH VÕNG MẠC TRẺ SINH NON:

Trong quá trình phát triển của thai nhi, mạch máu ở võng mạc (đáy mắt) bắt đầu từ phần trung tâm phía sau rồi phát triển dần về phía trước và kết thúc vào lúc cháu bé được đủ tháng. Ở trẻ sinh non, quá trình này chưa hoàn thành khi trẻ được sinh ra. Sau khi trẻ được sinh ra, nếu các mạch máu tiếp tục quá trình phát triển bình thường thì trẻ không bị mắc bệnh, nếu mạch máu phát triển bất thường thì trẻ sẽ mắc bệnh gọi là bệnh võng mạc trẻ sinh non (viết tắt ROP).  Nếu bệnh không được kịp thời phát hiện trẻ dễ bị mù vĩnh viễn .

Những trường hợp sau đây cần khám mắt để phát hiện kịp thời bệnh lý võng mạc sơ sinh:

(1) trẻ sinh non < 35 tuần hoặc cân nặng lúc sinh <2000gram

(2) trẻ sinh non sinh đôi

(3) những trẻ sau sinh có nằm ở phòng cấp cứu, hồi sức và có thở oxy kéo dài.
 

(1)   Trẻ có đồng tử trắng; (2) Vùng vô mạch tiến triển; (3) Bong võng mạc toàn bộ.

Khám ở đâu và điều trị?

Bệnh viện Nhi đồng 1 TPHCM

Bệnh viện Mắt TPHCM

Bệnh viện Nhi Trung ương, Hà Nội

Điều trị: Nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn cần điều trị, các cháu sẽ được phẫu thuật Laser. Nếu không phát hiện kịp thời hoặc đến trễ ở giai đoạn nặng, quá chỉ định phẫu thuật, lớn lên có thể bị mù.

2/  NHIỄM TRÙNG MẮT (VIÊM KẾT MẠC- VIÊM GIÁC MẠC)

 Trẻ sơ sinh thường bị chảy nước mắt và chảy ghèn trong những ngày đầu sau sinh. Tình trạng viêm kết mạc mắt có thể xảy ra ngay trong tuần đầu nếu việc chăm sóc mắt không được thực hiện tốt. Trong một số trường hợp trẻ sơ sinh có thể mắc các bệnh nhiễm khuẩn mắt nặng và có thể dẫn đến mù trong ngay tháng đầu sau sinh.
 

Nguyên nhân: Ba tác nhân thường gặp và gây bệnh nặng nhất là vi trùng lậu, Chlamydia  (trùng roi) (bé có thể mắc phải hai tác nhân này trong khi sinh từ đường sinh dục của mẹ) và Staphylococcus  aureus (từ môi trường ngoài)

Triệu chứng: Triệu chứng điển hình là cả hai  mí mắt sẽ bị sưng đỏ và chảy mủ, thường bắt đầu từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 5 sau sinh. Tuy nhiên, triệu chứng có thể bắt đầu sớm hơn hay muộn hơn.

Do vậy nếu bà mẹ bị viêm nhiễm đường sinh dục mà chưa được điều trị hay điều trị chưa ổn định thì trẻ sinh qua đường dưới thường có nguy cơ viêm kết mạc mắt. Khi thấy mắt trẻ bị sưng hay đổ ghèn thì phải báo ngay cho bác sĩ hoặc cho bé đi khám ngay để bé được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

** Lưu ý:

– Cha mẹ, người nuôi bé cần lưu ý các dấu hiệu nhiễm trùng trên.

– Ngoài ra, lưu ý xem bé có nhìn theo người, đồ vật, ánh sáng không. Cần đưa bé đi khám sớm khi có các dấu hiệu bất thường.

– Việc sử dụng kháng sinh nhỏ mắt phải do bác sĩ chỉ định.

– Không tự ý mua thuốc nhỏ mắt ngoài tiệm thuốc, không nhỏ bất cứ thứ gì lạ vào mắt bé như chanh, sữa..

– Chú ý khi nhỏ mắt cho bé, không được để đầu chai thuốc hay đầu ống thuốc chạm vào mắt bé.

– Bất cứ người nào tiếp xúc với em bé đều phải rửa tay trước và sau chăm sóc bé.

3/ TẮC LỆ ĐẠO:

Lệ đạo là một hệ thống ống có tác dụng lưu thông nước mắt từ mắt xuống mũi. Nước mắt được tiết ra từ tuyến lệ ở góc trên ngoài của mắt, sau khi bôi trơn làm sạch bề mặt nhãn cầu, được dồn về góc trong mắt. Từ đây, nước mắt được dẫn qua lệ đạo xuống mũi. Khi bị tắc, lệ đạo thường gây chảy nước mắt sống làm cho bệnh nhân khó chịu, nhìn khó. Ngoài ra, còn có thể gây nhiễm trùng nặng ở lệ đạo, gây áp xe túi lệ.   

Đây là dạng bệnh thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh. Hầu hết tắc lệ đạo bẩm sinh sẽ tự thông khi trẻ được 2 – 6 tháng tuổi.
 

Triệu chứng:

Chảy nước mắt là triệu chứng hay gặp nhất. Mức độ chảy nước mắt có thể nhiều như chảy thành giọt hoặc chỉ ướt vùng khe mi. Nếu tắc lâu ngày sẽ phát hiện thấy túi nhầy ở vùng góc trong mắt. Bệnh có thể gây ra viêm kết mạc kéo dài.

Khi ấn vùng túi lệ, có thể thấy dịch mủ nhầy trào ra ở điểm lệ.

Điều trị

Khi có các triệu chứng tắc lệ đạo, cần gặp bác sỹ nhãn khoa để được khám và điều trị. Tùy theo nguyên nhân tắc lệ đạo, tuổi của bệnh nhân mà các bác sỹ có các biện pháp điều trị thích hợp.

– Tắc lệ đạo bẩm sinh: Khi phát hiện trẻ bị chảy nước mắt, cần đưa cháu đi khám để các bác sỹ xác định chính xác nguyên nhân chảy nước mắt, để loại trừ các bệnh nguy hiểm khác ở mắt như glôcôm bẩm sinh, viêm trong mắt. Biện pháp điều trị đơn giản nhất là day, nắn vùng góc trong mắt, nơi có túi lệ, kết hợp với dùng kháng sinh nhỏ mắt. Đa số các trường hợp lệ đạo sẽ thông hoàn toàn khi trẻ được điều trị bằng biện pháp này. Đến khi trẻ được 2-3 tháng tuổi, nếu vẫn không hết chảy nước mắt thì các bác sỹ có thể bơm rửa và thông lệ đạo, giúp cho nước mắt lưu thông tốt xuống mũi. Tuy nhiên, khi trẻ lớn hơn, sau 1 năm tuổi thì kết quả điều trị tắc lệ đạo bằng thông sẽ rất  thấp. Bệnh nhân thường phải chờ đợi để có thể làm phẫu thuật, tạo nên đường thông lệ đạo mới.

– Tắc lệ đạo mắc phải: Với các trường hợp này, bơm thông lệ đạo hầu như không có kết quả. Để phục hồi khả năng dẫn nước mắt, bệnh nhân thường được phẫu thuật để tạo nên đường dẫn nước mắt mới, từ mắt sang mũi. Trong phẫu thuật nối thông lệ-mũi này, các bác sỹ có thể đặt ống silicon để giúp cho quá trình tạo đường thông mới dễ dàng hơn. Phẫu thuật sẽ giúp cho bệnh nhân hết chảy nước mắt, đồng thời hết viêm nhiễm, mủ nhầy ở túi lệ.